مقدمه
فناوری نانو یک موضوع بین رشتهای در زمینههای مهندسی، فیزیک، شیمی و زیست شناسی است. در عصر حاضر فناوری نانو به مرحلهای رسیده است که از نانو ذرات برای درمان بیماریهایی همچون سرطان، HIV، دیابت، بیماریهای قلبی و… استفاده میشود. به همین دلیل ما در این مقاله قصد داریم به بررسی برخی از کابردهای نانو فناوری در زمینه پزشکی و دارورسانی بپردازیم.
فناوری نانو به عنوان یکی از مهمترین تلاشهای تحقیقاتی اوایل قرن 21 شناخته میشود، زیرا دانشمندان از خصوصیات منحصربهفرد مجموعههای اتمی و مولکولی ساخته شده در مقیاس نانومتر استفاده میکنند. از طرفی توانایی بشر در ایجاد تغییراتی در خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی این ذرات کوچک، این توانایی را در اختیار محققان قرار می دهد تا از نانوذرات برای انتقال دارو و تشخیص بیماری، استفاده کنند. فناوری نانو به عنوان یک فناوری بالقوه بزرگ برای انتقال دارو در بدن انسان ظهور کرده است.
همچنین داروها، پروتئین ها، واکسنها و نوکلئوتیدها برای دستیابی به اثرات دارویی مطلوبتر توسط فناوری نانو میتوانند بهشکل مناسبتری طراحی شوند.
کاربرد فناوری نانو در پزشکی
فناوری نانو در زمینه الکترونیک، هوا فضا، غذا، نساجی، اپتیک و پزشکی و غیره توسعه یافته است. فناوری نانو در زمینه پزشکی با جنبههای مختلفی مانند انتقال دارو، مهندسی بافت و… برای تشخیص بیماریهای مختلف توسعه یافته است.
کاربردهای فناوری نانو در پزشکی بسیار امیدوارکننده است و مناطقی مانند تشخیص بیماری و دارورسانی که در نقاط خاصی از بدن هدف قرار گرفتهاند و تصویربرداری مولکولی به شدت مورد بررسی قرار گرفته و امروزه برخی از محصولات در مرحله آزمایشات بالینی قرار دارند.
فناوری نانو نسبتاً جدید است و اگرچه دامنه كامل سهم این پیشرفتهای فناوری در زمینه مراقبتهای بهداشتی انسان هنوز كاوش نشده است، اما پیشرفتهای اخیر حاكی از آن است كه فناوری نانو تأثیر زیادی در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری خواهد داشت.
از فناوری نانو امروزه برای شناسایی مولکولهای مرتبط با بیماریهایی مانند سرطان، دیابت شیرین و همچنین شناسایی میکروارگانیسمها و ویروسهای مرتبط با عفونت مانند باکتریهای بیماریزا، قارچها و ویروسهای HIV استفاده میشود.
کاربرد فناوری نانو در دارورسانی
ظهور فناوری نانو میتواند توسعه و تجاریسازی کلاسهای کاملا جدیدی از ماکرومولکهای زیست فعال را که برای تحرک زیستی به انتقال دقیق داخل سلول نیاز دارند، امکانپذیر سازد. به زبان ساده فناوری نانو یک امکان منحصربهفرد برای ایجاد سیستمهایی را فراهم میکند که بتوانند داروها را بهتر به مناطق حساس بدن منتقل کنند.
انتقال دارو توسط نانو امکان نفوذ داروها را از طریق دیوارههای سلولی نیز فراهم میکند، این امر برای توسعه داروی ژنتیک در طی چند سال آینده بسیار پراهمیت است.
بهطورکلی نانوذرات محصورکننده دارو کنترل گستردهای بر تحویل دارو به محل مورد انتظار، دوز دارو و ویژگیهای ترشح دارو دارند.
همچنین از نانوذرات زیست چسب و فاقد دارو ممکن است برای کاهش عفونت در موارد خاصی استفاده شود. فناوری نانو محدودیتهای تشخیص مولکولی فعلی را از بین میبرد و امکان تشخیص دقیق، مراقبت همراه با درمان بیماری را فراهم میکند.
کلام آخر
اگرچه کاربردهای حاضر بسیار محدود هستند و فناوری نانو بسیار نامحدود اما امروزه برنامههای کاربردی بسیاری در زمینههای کشف نشانگر زیستی، تشخیص سرطان و تشخیص میکروارگانیسم های عفونی انجام شدهاست. البته مطالعات ایمنی برای استفاده از نانوذرات حامل دارو در داخل بدن بهشدت مورد نیاز است و هنوز کاربرد گستردهای ندارد.